Monte Aloia, onde os cabalos son fillos do vento

Cargado de lendas, o primeiro parque natural de Galicia é produto da pegada humana e ofrece un espectacular miradoiro sobre o Miño

Foi o primeiro parque natural de Galicia. E, curiosamente, é o máis modelado pola acción humana. Porque cando o monte Aloia alcanzou a distinción, en decembro de 1978, a súa natureza fora xa cambiada por sucesivas plantacións arbóreas, moitas delas de especies exóticas. Pero, aínda que se trate dun espazo intensamente modificado polo ser humano, constitúe un conxunto patrimonial, histórico e ecolóxico de gran importancia, rodeado ademais de mitos e lendas.

A máis fermosa delas é a que asegura que é o vento o que fecunda ás súas eguas. Por tanto, son fillos de Eolo os cabalos salvaxes que podemos atopar no noso paseo e que campan por un vasto territorio que vai pola serra do Galiñeiro e ata os veciños montes da Groba.

Dise tamén que o monte Aloia puido ser o famoso monte Medulio, onde os galaicos resistiron con valor aos invasores romanos, ata o punto de preferir a morte antes que entregar a súa terra.

O certo é que aquí podemos atopar os restos dun importante castro, o dos Cubos. E que se conta que aquí se asentou a lexión romana V Alaudae. Ademais, consérvase unha construción rodeada de misterio: a muralla ciclópea, de 1.250 metros de lonxitude, que rodea a meseta superior. Aínda que existen moitas teorías para explicar a presenza deste muro xigantesco, aínda se descoñece quen o construíu e con que fin concreto.

O monte Aloia é un cume situado na serra do Galiñeiro, situada no municipio de Tui, con superficie de 746 hectáreas. A topografía vai desde os 80 aos 629 metros do Alto de San Xiao, desde a que se domina un amplo tramo do río Louro e do río Miño ata a súa desembocadura.

O parque está localizado nunha das zonas máis densamente poboadas de Galicia e o norte de Portugal. E debe moito ao enxeñeiro de montes tudense Rafael Areses, que foi quen decidiu repoboar con piñeiros este monte, nun momento en que apenas había árbores na costa do sur de Galicia. A casa que levantou Areses no ano 1921 emprégase agora como Centro de Visitantes, cunha interesante exposición que explica o conxunto.

Boa parte da masa forestal do Aloia procede actualmente daquelas plantacións de piñeiros. E mesmo é posible atopar tamén os controvertidos eucaliptos. Pero podemos atopar tamén especies de sotobosque como o toxo, queiruga ( Calluna vulgaris), xesta e carpazas. Quedan algúns restos de caducifolio autóctono como carballeiras de carballo común ( Quercus robur), sobreirais ( Quercus suber) e vexetación de ribeira composta por, entre outros, amieiros ( Alnus glutinosa) e salgueiros ( Salix atrocinerea). Tamén é frecuente a presenza de sanguiño ( Frangula alnus), bidueiro ( Betula alba), castiñeiro ( Castanea sativa), acivro ( Ilex aquifolium), érbedo ( Arbutus unedo), estripeiro ( Crataegus monogyna), abruñeiro ( Prunus spinosa), pereira brava ( Pyrus cordata) e abeleira ( Corylus abelá).

Outro atractivo do parque é a súa riqueza micolóxica. Os afeccionados acoden a recoller cogomelos durante o outono, aínda que atopamos tal variedade de especies que se dan fungos todo o ano. A humidade contribúe a iso. E ás choivas hai que unir o feito de que o Aloia está atravesado por varios arroios entre os que se atopan o de Cabanas, o Deique e o de Tabernas. Todos eles son tributarios do Tripes e, finalmente, do pai Miño.

O parque é refuxio de moitas especies animais, en especial do coello, o teixugo, as aves rapaces e os anfibios. Entre estes últimos, destacan o tritón e a píntega. Tamén atopamos o soberbio lagarto arnal. E poderemos gozar no paseo co canto de paxaros como o paporrubio, o ferreiriño, a carriza, o pimpín ou o verderón.

Accesible e fácil para o paseo, o monte Aloia é un parque natural para todos os públicos, coa vantaxe de que é ideal para educación ambiental. E, nos días soleados, ou cando a néboa enrédase entre as súas árbores, xorden as lendas. Como a que di que aquí os cabalos son fillos do vento.

Situación: Integramente no concello de Tui (Pontevedra).

Superficie: 746,29 ha.

Acceso: Desvío próximo a Tui, na estrada comarcal PO-340 Gondomar-Tui.

Equipamentos: Centro de Interpretación da Natureza ”Casa Forestal Enxeñeiro Areses” (Tel. 986 685 095).

in gciencia